ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΛΗΘΗ. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ 2007 ΜΙΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΧΩΡΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΛΗΘΗ

ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ 2007

ΜΙΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΧΩΡΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΥΙΟΘΕΤΗΣΕ ΤΟΥΣ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΦΙΓΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑΣ

TOY NOMOY ΗΛΕΙΑΣ

Οι ευτυχείς την φύσιν βεβηλούσι. Της λύπης είναι τέμενος η γη.

Αγνώστου πόνου δάκρυ στάζει η αυγή

αι ορφαναί εσπέραι αι χλωμαί πενθούσι·και ψάλλει θλιβερά η εκλεκτή ψυχή.

Ακούω στεναγμούς εν τοις ζεφύροις. Βλέπω παράπονον επί των ίων.

Αισθάνομαι του ρόδου αλγεινόν τον βίον,·μυστηριώδους λύπης τους λειμώνας πλήρεις

κ' εντός του δάσους του πυκνού λυγμός ηχεί.

Τους ευτυχείς οι άνθρωποι τιμώσι. Και τους υμνούσι ψευδοποιηταί.

Aι πύλαι, πλην, της φύσεως είναι κλεισταί

εις όσους αδιάφοροι, σκληροί γελώσι, γελώσι ξένοι εν πατρίδι δυστυχεί.

Κ.Π. Καβάφης (Από τα Αποκηρυγμένα)

Καταλυτικοί οι στίχοι του Αλεξανδρινού ποιητή, είχαν έρθει συνειρμικά στο νού μας, όσο ο φακός απαθανάτιζε τις εφιαλτικές σκηνές από τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007. Συνολικά 76 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ 2.700.000 στρέμματα γης κυρίως στην Πελοπόννησο, αλλά και στην Εύβοια, το Πήλιο, την Κεφαλλονιά, τον Γράμμο, τα Πιέρια, την Πάρνηθα, την Πεντέλη, τον Υμηττό και σε άλλες περιοχές της χώρας, έγιναν παρανάλωμα του πυρός. Από την καταστροφή δεν γλύτωσε ούτε το ιερό τοπίο της Ολυμπίας.

Θυμόμαστε όλοι το τρομερό άδειασμα της ψυχής μας βλέποντας τις φλόγες να καταβροχθίζουν αδιακρίτως και με αδηφάγο τρόπο ανθρώπους, ζωντανά, αμέτρητους μόχθους και ιδρώτα, αιωνόβια λιόδενδρα, αρχέγονα τοπόσημα, οικιστικά δοχεία ζωής. Οι πυρκαγιές βίασαν τοπία αιώνιας γαλήνης, ανέτρεψαν ισορροπίες ανθρώπων και φύσης, αλλοίωσαν μορφές και εικόνες που γενιές και γενιές θήλασαν, μεγάλωσαν και γέρασαν μέσα τους.

Στη χώρα μας οι δασικές πυρκαγιές ανέκαθεν αποτελούσαν τη μεγαλύτερη απειλή για τα ελληνικά δάση. Τα τελευταία 30 χρόνια λόγω κοινωνικοπολιτικών, οικονομικών και κλιματικών συγκυριών, οι καταστροφικές επιπτώσεις τους έχουν επιταθεί σε εκθετικό βαθμό, με αποκορύφωμα τις πυρκαγιές της Πελοποννήσου το 2007, οι οποίες αποτελούν ένα θλιβερό ρεκόρ στην παγκόσμια ιστορία των δασικών πυρκαγιών.

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κλίνοντας το γόνυ με ευλάβεια στους νεκρούς και στα νεκρά τοπία και συμπάσχοντας μαζί με τους νέους μετανάστες και πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, αντέδρασε άμεσα. Ξεκινώντας μία γιγαντιαία προσπάθεια για την επούλωση των πληγών που άφησε πίσω της η τεράστια αυτή καταστροφή, με απόφαση της Συγκλήτου του, ενέκρινε κατ’ αρχάς ένα κονδύλιο της τάξης των 200.000 € (από τους λογαριασμούς της Επιτροπής Ερευνών και της Εταιρίας γιά την αξιοποίηση και διαχείριση της περιουσίας του Α.Π.Θ.) και ‘υιοθέτησε’ τον Δήμο Φιγαλείας και Ανδρίτσαινας, με απώτερο στόχο να συμβάλλει στην ανοικοδόμησή της στην αποκατάσταση των παραγωγικών του υποδομών και στην επανάκτηση της συνοχής του βαριά τραυματισμένου κοινωνικού του ιστού.

Με ταχύτατους ρυθμούς, άρχισε να υλοποιείται από μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας το πρόγραμμα: «Πρότυπη παρέμβαση του Α.Π.Θ. στις πυρόπληκτες περιοχές».

Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού και μετά από την πρώτη επιτόπια διερεύνηση του μεγέθους των καταστροφών (από κλιμάκιο πανεπιστημιακών με επικεφαλής τον Αντιπρύτανη κο Σ. Πανά και μέλη,  τους Ι. Θεριό (Γεωπονική Σχολή), Π. Στεφανίδη (Πρόεδρο της Σχολής Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος), Γ. Αρσένο (Κτηνιατρική Σχολή), Χ. Αντωνόπουλο (Πολυτεχνική Σχολή-Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών) και Γ. Συνεφάκη (Πολυτεχνική Σχολή-Τμήμα Αρχιτεκτόνων), αποφασίστηκαν οι άξονες της παρέμβασης να είναι οι εξής :

1.         Γεωτεχνικές παρεμβάσεις για την στήριξη των εδαφών των καμένων δασών και ελαιώνων, ώστε να αποφευχθούν κατά το δυνατόν οι κατολισθήσεις από τις χειμερινές βροχοπτώσεις και να προστατευθούν οι οικισμοί και οι υποδομές τους.

2.         Παρεμβάσεις για την ανασυγκρότηση και αποκατάσταση του γεωργοκτηνοτροφικού παραγωγικού κεφαλαίου, με προσφορά εξειδικευμένης τεχνογνωσίας από τα αντίστοιχα Τμήματα και Σχολές του.

3.         Παρεμβάσεις για την ανασυγκρότηση και αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού του Δήμου, με αποστολή ειδικών καθηγητών, για την ψυχολογική στήριξη των κατοίκων και κυρίως των παιδιών.

4.         Παρεμβάσεις για την αποκατάσταση των εκπαιδευτικών, πολιτιστικών και μορφωτικών υποδομών, με την εξυγίανση και αναμόρφωση του τραγικά εγκαταλελειμμένου κτιρίου του Γυμνασίου & Λυκείου της Φιγαλείας

5.         Συνολική θεώρηση των προβλημάτων της ευρύτερης περιοχής και αναπτυξιακές προτάσεις για την ανασυγκρότηση του και την ανάδειξη των φυσικών, ιστορικών και αρχαιολογικών του τόπων, με την εκπόνηση Ειδικών Χωροταξικών και Περιβαλλοντικών μελετών από το αντίστοιχο Τμήμα της Πολυτεχνικής Σχολής.

Το πνεύμα της παρέμβασης του Α.Π.Θ. κινήθηκε -και συνεχίζει να κινείται- στη λογική, όχι μόνον της αποκατάστασης και της επούλωσης των πληγών των κατεστραμμένων περιοχών, αλλά και της ταυτόχρονης εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των κατοίκων πάνω στα ζητήματα της παραγωγικών τους δραστηριοτήτων. Ίσως αυτό να είναι και η σημαντικότερη παρακαταθήκη που θα μείνει για τις επερχόμενες γενεές και θα συμβάλλει ενεργά στην αναστροφή των τάσεων μετανάστευσης που υπήρχε ήδη και ενδέχεται να αυξηθεί μετά τις καταστροφές του Αυγούστου 2007.

Ο ‘υιοθετηθείς ’ Δήμους, της Φιγαλείας, η οποία υπήρξε κατά την αρχαιότητα μία από τις ισχυρότερες αρκαδικές πόλεις (καποδιστριακός Δήμος σήμερα με συνένωση 8 οικισμών, περί τους 2.200 κατοίκους και με βασικές παραγωγικές πηγές την γεωργία και την κτηνοτροφία, με έδρα τον οικισμό της Νέας Φιγαλείας), κατάφερε να μην έχει απώλειες ως προς το κτιριακό του δυναμικό, χάρις στην αυτοθυσία των κατοίκων του. Απώλεσε όμως όλο σχεδόν το παραγωγικό του κεφάλαιο, το οποίο μειώθηκε κατά 300.000 ελαιόδεντρα, ενώ σχεδόν όλες οι στάνες και πολλές αγροικίες καταστράφηκαν. Οι ήδη υποβαθμισμένοι οικιστικοί πυρήνες του Δήμου περιβάλλονται πλέον από ένα Δαντικό τοπίο, με ορίζοντα μόνον τεράστιες εκτάσεις καμένης γης.

Η προτεραιότητα  στις εργασίες του προγράμματος (λόγω του κατεπείγοντος της περίπτωσης), δόθηκε στην αποκατάσταση των δασικών εκτάσεων του Δήμου Φιγαλείας.

Η αποκατάσταση των καμένων δασικών εκτάσεων συνίσταται στην κατασκευή αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων για τον περιορισμό της εδαφικής διάβρωσης και αποτροπή της καταστροφικής χειμαρρικής δράσης μετά την πυρκαγιά. Επίσης, στην παρακολούθηση και υποβοήθηση της φυσικής αναγέννησης των καμένων δασικών οικοσυστημάτων.  

Με τη σύμφωνη γνώμη και υπόδειξη της αντίστοιχης δασικής υπηρεσίας, επελέγησαν 4 ρέματα στα οποία έγιναν αντιπλημμυρικά έργα και πιλοτικές παρεμβάσεις με σκοπό τη συγκράτηση των εδαφών της περιοχής, σε περίπτωση ισχυρών βροχοπτώσεων. Για το σκοπό αυτό, ο οποίος απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό και επίβλεψη από ειδικό δασολόγο, απασχολήθηκαν υλοτόμοι από την περιοχή που αφού ειδικεύθηκαν, ανέλαβαν το έργο αυτό υπό την επίβλεψη του καθηγητή Π. Στεφανίδη και της ερευνητικής του ομάδας.

Η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Π. Στεφανίδη, αποτελούμενη από μέλη ΔΕΠ και μεταπτυχιακούς φοιτητές του Εργαστηρίου Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων, προέβη στη σύνταξη οριστικής μελέτης αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων στις καμένες περιοχές του Δ. Νέας Φιγαλείας.  Τα έργα αυτά απετέλεσαν έναν πιλότο, ακόμη και για τις ίδιες τις δημόσιες ειδικές δασικές υπηρεσίες.

Τα έργα που κατασκευάστηκαν, και μάλιστα με γοργότατους ρυθμούς, πάντα με έξοδα του Α.Π.Θ., είναι τα εξής;

1.              Δύο χιλιάδες (2.000 m) τρέχοντα μέτρα κορμοδεμάτων στις λεκάνες απορροής των μικρών χειμαρρικών ρευμάτων μεταξύ των οικισμών Φασκομηλιάς και Ν. Φιγαλείας και συγκεκριμένα στα ρεύματα “Εκκλησία” και “Γήπεδο”.

2.              Στο χειμαρρικό ρεύμα “Γήπεδο” κατασκευάστηκαν:

ü Δύο (2) κορμοφράγματα (υπέργειο ύψος 1m), στην κεντρική κοίτη του ρεύματος,

ü Ένα (1) φράγμα από σκυρόδεμα με επένδυση από ξηρολιθοδομή (υπέργειο ύψος 1,5m)

ü Σύνθετη φραγματική κατασκευή με σιδηροπασσάλους και ξηρολιθοδομή (υπέργειο ύψος 1,5m).

3.              Τέσσερα (4) μικροφράγματα διαλογής από σιδηροπασσάλους στην κεντρική κοίτη του ρεύματος “Εκκλησία”.

Με την κατασκευή των παραπάνω έργων ασφαλώς και δεν λύθηκε το αντιπλημμυρικό πρόβλημα της περιοχής. Αλλά η λειτουργία τους σε παρατεταμένες βροχοπτώσεις που εκδηλώθηκαν ήταν αποτελεσματική, αλλά κυρίως και επιμορφωτική για τους ντόπιους δασεργάτες. Για την πλήρη αντιπλημμυρική θωράκιση των καμένων περιοχών απαιτείται η σύνταξη ειδικών οριστικών μελετών διευθέτησης και η κατασκευή των αναγκαίων έργων.

Παράλληλα με τα έργα αυτά, ο καθηγητής Μελισσοκομίας του Τμήματος Γεωπονίας του Α.Π.Θ. Α. Θρασυβούλου, επισκέφθηκε τις πυρόπληκτες περιοχές και συναντήθηκε με μελισσοκόμους παραγωγούς των περιοχών Μεσσηνίας και Νέας Φιγαλείας. Οργάνωσε ένα σεμινάριο που παρακολούθησαν περίπου 200 άτομα από τις γύρω περιοχές, με έντονο ενδιαφέρον για τα προβλήματα παραγωγής που αντιμετωπίζουν μετά τις πυρκαγιές. Να σημειωθεί ότι αρκετές μελισσοκομικές περιοχές στον Ταΰγετο κάηκαν, με αποτέλεσμα να περιοριστεί σημαντικά η μελισσοκομική χλωρίδα της περιοχής. Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στις πυρόπληκτες περιοχές στον Ταΰγετο όπου κάηκαν κυρίως αείφυλλοι σκληρόφυλλοι θάμνοι (κουμαριές, σκίνα, πουρνάρια κ.α.), φρύγανα (θυμάρια, θρούμπια κ.α), καθώς επίσης και θερμόβια πεύκα (Χαλέπιος, Τραχεία και Κουκουναριά). Όλα τα παραπάνω φυτά αναβλαστάνουν ταχύτατα. Ήδη μέσα από τη καμένη γη ήδη έχουν ξεπηδήσει νέα φυτά, όπως οι κουμαριές, τα σπαράγγια, οι κουτσουπιές, οι λαδανιές, τα σπάρτα, οι γλιστροκουμαριές και αρκετά άλλα.

Σύμφωνα με τον κ. Α. Θρασυβούλου, εάν οι περιοχές αυτές προστατευτούν και γίνουν έργα σταθεροποίησης των εδαφών απέναντι στον κίνδυνο διάβρωσης, μέτρα δηλαδή που θα ευνοήσουν τη φυσική αναγέννηση, την ερχόμενη άνοιξη θα υπάρχουν αρκετά φυτά να στηρίξουν τα μελίσσια της περιοχής. Αναδασώσεις απαιτούνται μόνο σε περιοχές όπου κάηκε μη ώριμο δάσος (μικρά πεύκα).

Οι συναντήσεις με τους μελισσοκόμους, περιλάμβαναν συζητήσεις και επισκέψεις σε μελισσοκομεία τις πρωινές ώρες και εκπαίδευση 6 ωρών τις απογευματινές. Θέματα που αναπτύχθηκαν ήταν η αντιμετώπιση της νέας κατάστασης που δημιούργησαν οι πυρκαγιές στη μελισσοκομία, οι ασθένειες των μελισσών και η παραγωγή επιπρόσθετων προϊόντων από τα μελίσσια (βασιλικός πολτός, γύρη, κερί, πρόπολη), ώστε να αναπληρωθεί το χαμένο εισόδημα. Στον Δ. Φιγαλείας υπάρχουν 10 μελισσοκόμοι στους οποίους απέμειναν 800 - 1.000 μελίσσια. Από τις πυρκαγιές κάηκαν 435 μελίσσια. Λόγω της καταστραμμένης χλωρίδας απαιτήθηκαν άμεσα μελισσοτροφές στα εναπομείναντα μελίσσια. Προτάθηκε η χορήγηση 10 κιλών ζάχαρης σε κάθε μελίσσι και η σπορά του φυτού φακελωτή για να στηρίξουν τις ανάγκες των μελισσιών της περιοχής.

Άμεση επίσης ήταν η παρέμβαση για την ανακαίνιση και αποκατάσταση του κτιρίου του Γυμνασίου & Λυκείου Φιγαλείας, όπου εκεί ‘ο ένοχος’ της υποβάθμισης δεν ήταν οι φλόγες, αλλά η παραμέληση και η εγκατάλειψη από πλευράς των υπευθύνων. Ταχύτατα αποκαταστάθηκαν όλες οι υποδομές (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χώροι υγιεινής, ηλεκτρολογικά και ηλεκτρονικά δίκτυα, αντικεραυνική προστασία κλπ.) με τη επἰβλεψη του Αν. Καθηγητή Χρ. Αντωνόπουλου και του Καθηγητή Θ. Ξένου του Τιμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Η πρώτη αυτή, άμεση και ουσιαστική παρέμβαση του Α.Π.Θ. για την επούλωση των πληγών στις πυρόπληκτες περιοχές, δεν δείχνει μόνο συμβολικά την έγνοια των ανθρώπων του προς ένα μείζον κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόβλημα που εκτάκτως προέκυψε, ούτε φυσικά έχει έναν ‘δειγματοληπτικό’ χαρακτήρα αλληλεγγύης. Η προσπάθεια από τότε και μέχρι σήμερα, συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα και θα συνεχιστεί, μέχρις ότου θα έχουν ολοκληρωθεί οι παρεμβάσεις σε κάθε έναν από τους πέντε προαναφερθέντες άξονες και θα έχει διασφαλισθεί η συστηματική τους συνέχιση.

Παράλληλα, η μουσική ομάδα «ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟ» και ο ιδρυτής της καθηγητής Γιάννη Καϊμάκης του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έδωσε μία εξαιρετική σειρά παραστάσεων το καλοκαίρι του 2008, με τίτλο «Εαρινά» στη Φιγαλία,¨Αστρος Κυνουρίας και Ολυμπία, μεταδίδοντας μηνύματα αισιοδοξίας, κεφιού και χαράς στους πολύπαθους και πυροπαθείς κατοίκους της

Το καλοκαίρι του 2008, στο πλαίσιο πάντα του προγράμματος ‘ΠΡΟΤΥΠΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΣΤΙΣ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ’, το νεοσύστατο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ., αποφάσισε να συμβάλλει στην αποκατάσταση και ανασυγκρότηση των πληγεισών περιοχών του ‘υιοθετημένου’ από το Α.Π.Θ. Δήμου Φιγαλείας και του όμορου της Ανδρίτσαινας, με την εκπόνηση ειδικών τοπικών χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων, ώστε οι τοπικές δημοτικές αρχές να αποκτήσουν μία επιστημονική πυξίδα στην προσπάθεια τους να επουλώσουν τις μεγάλες πληγές που άφησε η καταστροφική πυρκαγιά του Αυγούστου 2007.

Στο πνεύμα αυτό, το Τμήμα οργάνωσε με έξοδα του Α.Π.Θ., μία εκπαιδευτική - ερευνητική μετακίνηση στους Δήμους της Φιγαλείας και της Ανδρίτσαινας, στην νότια Ηλεία, με ένα κλιμάκια 23 φοιτητών του Τμήματος, συνοδευόμενο από τους διδάσκοντες το Εργαστηριακό Μάθημα ‘Χωροταξικός & Πολεοδομικός Προγραμματισμός & Σχεδιασμός’, Μάκη Πασχαλίδη και Γιώργο Συνεφάκη.

Οι φοιτητές, προερχόμενοι από όλα τα μέρη της Ελλάδας, παρέμειναν επί τόπου και επί 10 ημέρες, διερεύνησαν, αποτύπωσαν και στην ουσία ‘ακτινογράφησαν’ στο μέγιστο δυνατό βαθμό εμβάθυνσης, όλη την περιοχή που εντάσσεται στα διοικητικά όρια των δύο Δήμων, τόσο σε χωροταξικό, όσο και σε πολεοδομικό επίπεδο. Ο σκοπός της ερευνητικής ομάδας, είναι η εκπόνηση μίας εργασίας στα δύο αυτά επίπεδα, με απώτερο στόχο τον εξοπλισμό των τοπικών, περιφερειακών και κεντρικών αρχών με επιστημονικά εργαλεία χωρικής παρέμβασης, ώστε να προσεγγίσουν την αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών, αξιοποιώντας με τρόπο ισόρροπο τον κάθε φυσικό, ιστορικό, κοινωνικό και παραγωγικό πόρο τους, μέχρι την τελευταία ικμάδα του

Συγκεκριμένα η εργασία συνίσταται στα εξής :

Σε πολεοδομικό επίπεδο

1.    Στη συγκέντρωση όλων των διάσπαρτων στοιχείων που αφορούν την ιστορία, την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία και γενικά κάθε άλλη πληροφορία για τις περιοχές μελέτης.

2.    Στη συστηματική οργάνωση και κωδικοποίηση των κατά καιρούς εκπονηθεισών μελετών και όλων των επί μέρους υποβληθεισών προτάσεων των Δήμων Φιγαλείας και Ανδρίτσαινας προς τις ανώτερες βαθμίδες Αυτοδιοίκησης και τις Κεντρικές Υπηρεσίες, δεδομένου ότι οι Δήμοι στερούνται Τεχνικών Υπηρεσιών.

3.    Στη σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης των πολιτών, με τη συμπλήρωση από τους κατοίκους και τους τοπικούς φορείς ερωτηματολογίων (περί τα 120 ανά οικισμό), με ερωτήσεις που αφορούν τις εκτιμήσεις τους, τις διαθέσεις τους, τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων τους, τις απόψεις τους περί την καθημερινότητά τους κλπ., ώστε να καταγραφεί και αποτυπωθεί ένα κατά το δυνατόν ‘ψυχογράφημα-πόρισμα’ των προθέσεων των τοπικών κοινωνιών για την υπάρχουσα κατάσταση και τις προοπτικές εξέλιξής της περιοχής. Η επεξεργασία και η ομαδοποίηση κατά θεματικές ενότητες των πληροφοριών της σφυγμομέτρησης, θα προσθέσει ένα σημαντικό και δημοκρατικό εργαλείο, τόσο στην όποια αναπτυξιακή προσέγγιση, όσο και στη διαχείριση της κάθε τέτοιας ανάλογης προσπάθειας.

4.    Στη σύνταξη αρχείου, που περιλαμβάνει το σύνολο του κτιριακού δυναμικού των δύο μεγάλων οικισμών της Ν. Φιγαλείας και της Ανδρίτσαινας, με τη δημιουργία ατομικού πίνακα για κάθε κτίσμα - περίπου 1.200 συνολικά (600 περίπου πίνακες για τη Ν. Φιγάλεια και 500 πίνακες για την Ανδρίτσαινα), όπου καταγράφονται και αποτυπώνονται όλα τα χαρακτηριστικά του κάθε κτίσματος, λειτουργικά, ποιοτικά, ποσοτικά, τυπολογικά, μορφολογικά και θεσμικά., δημιουργώντας μία πρωτοποριακή για τα τοπικά πράγματα βάση δεδομένων, προοίμιο ενδεχομένως του αστικού κτηματολογίου.

5.    Στην επεξεργασία των παραπάνω στοιχείων σε κλίμακες αστικού σχεδιασμού, ώστε να αποτυπωθεί σε χάρτες η υπάρχουσα κατάσταση των οικισμών, να αναδυθούν τα προβλήματά τους, να διαγνωστούν τα παθογενή τους στοιχεία σε λειτουργικό, ποιοτικό και θεσμικό επίπεδο.

6.    Στην εκπόνηση εναλλακτικών προτάσεων, ώστε να καταστεί εφικτή η εξυγίανση, η αναβάθμιση και ουσιαστικά η ολική ανάπλαση των δύο οικισμών.

Σε χωροταξικό επίπεδο

7.    Στην καταγραφή των γεωγραφικών, δημογραφικών, παραγωγικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των δύο δήμων, σε συνάρτηση και με τις όμορες διοικητικά περιοχές τους.

8.    Στην αποτύπωση των αναπτυξιακών τους δεδομένων

9.    Στην αποκατάσταση των σχέσεων κοινωνίας και φυσικού περιβάλλοντος

10. Στην εκπόνηση προτάσεων για τα Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης των Δήμων (ΣΧΟΑΠ), ώστε να οριοθετηθούν επιστημονικά οι αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής και να διασφαλισθεί η απασχόληση των κατοίκων και η αποφυγή του κινδύνου της μαζικής μετανάστευσης στα μεγάλα αστικά κέντρα.

11. Στην αξιοποίηση κάθε φυσικού πόρου, με τη λογική της αειφόρου ανάπτυξης και ανεξάρτητα από τα διοικητικά του όρια

12. Στην προσπάθεια ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής (Βάσσες, Επικούριος Απόλλων κλπ.), ώστε να αποτελέσουν τον μοχλό ανάπτυξης του αρχαιολογικού, ακαδημαϊκού, επιστημονικού και κοινωνικού τουρισμού.

13. Στην εξυγίανση και αναβάθμιση των ιστορικών ποταμών της Νέδας και του Αλφειού, που αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της διαχρονικής ιστορίας της περιοχής και όχι μόνον.

14. Στη διερεύνηση των δυνατοτήτων διοικητικής ενοποίησης των όμορων Δήμων, με κριτήρια αμιγώς επιστημονικά περί ομοιογενών αναπτυξιακά περιοχών, ώστε η όποια νέα διοικητική μεταρρύθμιση, που εξαγγέλλεται αλλά δεν εμφανίζεται, να βρει τις περιοχές αυτές έτοιμες να καταθέσουν συγκροτημένη άποψη, αποφεύγοντας τις ενδεχόμενες μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Η εργασία αυτή, η οποία προβλέπεται να ολοκληρωθεί περί τα μέσα του Οκτωβρίου, έχει πολλαπλή σημασία, τόσο για τις τοπικές κοινωνίες, όσο και για το ίδιο το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Είναι μία προσφορά στις τοπικές κοινωνίες εξειδικευμένων ιδεών και προτάσεων για το μέλλον τους και την κοινωνική, οικιστική και εν γένει χωρική τους ανασυγκρότηση. Δίνει την δυνατότητα στις τοπικές διοικήσεις να διεκδικήσουν με εμπεριστατωμένο και τεκμηριωμένο τρόπο από την κεντρική εξουσία τις απαραίτητες παρεμβάσεις που απαιτούνται για την αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών. Παράλληλα έφερε σε επαφή νέους ανθρώπους με μία Ελλάδα ξεχασμένη και κατεστραμμένη, μία άλλη Ελλάδα μακρυά από τα λαμπερά φώτα της τηλεοπτικής δημοσιότητας που έπεσαν επάνω της μόνο στη διάρκεια της μεγάλης καταστροφής και μετά ξαναέσβησαν.  Μία Ελλάδα που εργάζεται και παλεύει σκληρά και αγωνιά για την επιβίωση και το μέλλον της, μία Ελλάδα αγνή και τρυφερή, που ακόμη κρατάει τα αρχέγονα στοιχεία της φιλοξενίας και των υγιών κοινωνικών σχέσεων. Αυτή η όσμωση της τοπικής κοινωνίας με τη νέα γενιά από άλλα μέρη της χώρας, ίσως αποτελέσει και ένα υγιές μπόλιασμα που θα χρησιμεύσει στο μέλλον για μία συλλογικότερη ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας στο να ενσκήψει με μεγαλύτερη ζέση στα προβλήματα κάποιων τμημάτων της. Εξ άλλου, κανείς δεν ξέρει εάν και κατά πόσον η βάσκανος μοίρα αλλάξει κάποια στιγμή, αμοιβαία και χιαστί τους σημερινούς ρόλους.

Το κλιμάκιο των φοιτητών και οι διδάσκοντες, έμειναν ενθουσιασμένοι από τη συμπεριφορά και τη φιλόξενη διάθεση των τοπικών αρχών και των κατοίκων, οι οποίοι ανταπέδωσαν με τον καλύτερο τρόπο την προσπάθεια που κατέβαλαν και θα καταβάλουν μέχρι την ολοκλήρωση της ερευνητικής τους εργασίας, την οποία και θα παρουσιάσουν δημοσίως στους πολίτες της Φιγαλείας και της Ανδρίτσαινας.

Επίσης, οι φοιτητές μαζί με τους διδάσκοντες, είχαν τη μεγάλη τύχη και τη μοναδική ευκαιρία να παραστούν στη θαυμάσια εκδήλωση ‘Ο Επικούριος Απόλλων υπό το σεληνόφως’ της 19^ης Ιουλίου 2008, που έλαβε χώρα στον περιβάλλοντα αρχαιολογικό χώρο του αρχαίου ναού, μία εμπειρία ανεπανάληπτη και αξέχαστη

Ένα από τα παράπλευρα αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης και της κυριαρχία της οικονομίας εις βάρος της κοινωνίας, είναι ότι ο κυνισμός των κανόνων της έχει θέσει στο περιθώριο αρχέγονες κοινωνικές αξίες. Η αλληλεγγύη, η συλλογική συνείδηση, η κοινωνική προσφορά προς τους αδυνάτους, χωλαίνουν πλέον εμφανώς ή έχουν περάσει σε μία φάση εικονικής πραγματικότητας και όχι ουσίας, ενώ ο ατομικισμός έχει διαρρήξει τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Πολλές από αυτές τις αξίες, έχουν θαμπώσει πλέον, εξ αιτίας της κοινωνικής μας ραστώνης, της δημοκρατικής μας τεμπελιάς, της συνειδησιακής μας αγρανάπαυσης και της πατριωτικής μας σκουριάς.

Βεβαίως, υπάρχουν πάντα κάποιες δροσερές οάσεις, είτε φορείς είτε άνθρωποι, μέσα σ’ αυτό το έρημο και σκληρό κοινωνικό τοπίο, οι οποίοι δεν επιδιώκουν διακαώς τα φώτα της δημοσιότητας, δεν εμφανίζονται δημοσίως φορώντας προσωπεία στιγμιαίου σαμαρειτισμού, ούτε συμμετέχουν εφ’ άπαξ και μόνον σε τηλεμαραθωνίους συλλογής πόρων για τους πυροπαθείς. Υπάρχει ευτυχώς και μια άλλη παράλληλη Ελλάδα, η οποία με τρόπο σεμνό, ταπεινό (στην κυριολεξία των λέξεων) και κυρίως σιωπηλό, δίχως αλαλάζοντα και μεγαλόστομα κύμβαλα και εκκωφαντικές επικοινωνιακές τυμπανοκρουσίες, κάνει το καθήκον της, τιμώντας τον ρόλο της και τις πατρογονικές αξίες της έμπρακτης και ουσιαστικής αλληλεγγύης. Και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είναι ένα κομμάτι αυτής της Ελλάδας.

Εάν ο ρόλος ενός Πανεπιστημίου είναι να παράγει γνώση και να προωθεί την έρευνα και τις επιστήμες, ο ρόλος ενός Δημόσιου Πανεπιστημίου εμπεριέχει επιπλέον και μία ανεκτίμητη κοινωνική διάσταση : Να συμβάλλει στη διαρκή επαύξηση και εδραίωση της κοινωνικής συνοχής, της κοινωνικής αρωγής και αλληλεγγύης, στην εξάλειψη των κοινωνικών, οικονομικών και μορφωτικών ανισοτήτων μεταξύ των πολιτών και στην διαρκή ευαισθητοποίηση των μελών του και κυρίως των φοιτητών στον επιτελικό κοινωνικό τους ρόλο. Κι αυτός δεν είναι άλλος από την ανιδιοτελή χρήση της αποκτηθείσας τεχνογνωσίας τους και την κατάθεση - προσφορά της στο κοινωνικό σύνολο. Αυτός ο ευγενής οβολός στο κοινό ταμείο στήριξης των ευπαθών (μονίμως ή συγκυριακώς) κοινωνικών ομάδων, ίσως είναι μία βροντερή απάντηση - αντίσταση στα φαινόμενα της κοινωνικής απάθειας και του ατομικισμού που διέπει εμφανώς πλέον τις ανθρώπινες σχέσεις.

Ο ποιητής Νίκος Γκάτσος κατέγραφε με την διεισδυτική του πέννα το 1976, στη συλλογή του ‘Τα παράλογα’, τον βίαιο μετασχηματισμό του ελληνικού χώρου στο όνομα μιας αμφιλεγόμενης ανάπτυξης. Ίσως τα πικρά και μελαγχολικά του λόγια, να αποτελούν την πιο ευκρινή εικόνα μιας κοινωνίας, η οποία μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες ήρθε σε ρήξη με την ‘ήρεμη’ σχέση των ανθρώπων με τη φύση. Η άκρατη εμπορευματοποίηση της γης, η θεώρηση και αντιμετώπισή της ως ενός οποιουδήποτε ανώνυμου μεταπρατικού προϊόντος, ανέτρεψε βιαίως τις ισορροπίες μεταξύ αστικού και φυσικού τοπίου. Και σ’ αυτή την ευλογημένη χώρα, όπου όλα είναι ‘ήπια’, από τους σεισμούς και τα τσουνάμια της, έως τα ηφαίστεια και τα μπουρίνια της, οι μεγαλύτεροι καταστροφείς είναι οι ίδιοι οι κάτοικοί της.

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι και άγρια μέντα και έβγαζε η γης το πρώτο της κυκλάμινο,

τώρα χωριάτες παζαρεύουνε τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.

Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο,

τώρα πετάνε τ' αποτσίγαρα οι τουρίστες και το καινούριο πάν να δουν διυλιστήριο.

Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα

τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία άδεια κορμιά, σιδερικά, παιδιά κι ελάσματα.

Ζοφεροί οι στίχοι του ποιητή, βγαλμένοι μέσα από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, δείχνουν και τον κίνδυνο που ελλοχεύει στην ‘αξιοποίηση του νέου χώρου’ που προέκυψε από τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2007. Ήδη άρχισαν οι πρώτες ‘πιέσεις’ για αλλαγές της χρήσης της γης σε ορισμένες από τις καμένες περιοχές - φιλέτα, ενώ η αποκατάσταση των πληγεισών περιοχών καθυστερεί δραματικά. Δυστυχώς, δύο και πλέον χρόνια μετά τις καταστροφές, στην περιοχή είναι ακόμη αποτυπωμένα ανεξίτηλα τα ίχνη της αυγουστιάτικης πύρινης λαίλαπας, παρά το ότι η ίδια η φύση μας προτρέπει και δείχνει το δρόμο της ανάκαμψης, τονίζοντας τον ατέρμονα κύκλο της ζωής και γεννώντας μόνη της μέσα στις νωπές στάχτες τα πρώτα βλαστάρια, προς πείσμα της ανθρώπινης αμέλειας ή αναλγησίας.

Με τις παρεμβάσεις του αυτές στις πληγείσες περιοχές, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μέσα στο θολό τοπίο μιας συστηματικής και ‘εναγώνιας’ προσπάθειας απαξίωσης του δημόσιου πανεπιστημίου από εθελοντές ή εντεταλμένους ‘καλοθελητές’, δεν κάνει τίποτε άλλο από το να πιστοποιεί ακόμη μία φορά ότι έχει απόλυτη συναίσθηση του ρόλου του ως του μεγαλύτερου δημόσιου ακαδημαϊκού ιδρύματος της Ελλάδας και να καταδεικνύει ευαισθησίες που κινδυνεύουν να λησμονηθούν μέσα στον περιρρέοντα κυνισμό της εποχής μας.